Πάνε κάπου στα 53 χρόνια από την αποστολή Apollo 17 και κατ’ επέκταση την τελευταία φορά που πάτησε άνθρωπος το «πόδι» του στο φεγγάρι. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ John F. Kennedy το 1961 είχε δηλώσει τον πρωταρχικό στόχο:
«Να στείλουμε έναν άνθρωπο στη Σελήνη και να τον επιστρέψουμε ασφαλώς στη Γη πριν το τέλος της δεκαετίας».
John F. Kennedy, 1961
Βεβαίως σε δηλώσεις πολιτικών δε πρέπει να αγνοούμε και τις πολιτικές διαστάσεις τους. Εν προκειμένω, την περίοδο εκείνη υπήρχε η κόντρα με την ΕΣΣΔ για την κούρσα του διαστήματος με τους Σοβιετικούς να έχουν ήδη στείλει πρώτοι μεταξύ άλλων το Sputnik (1957) αλλά και τον πρώτο άνθρωπο που πάτησε στη Σελήνη, τον Γκαγκάριν (1961).
Οι γενικότεροι στόχοι του προγράμματος περιελάμβαναν την απόκτηση τεχνογνωσίας για επανδρωμένες πτήσεις, την εξερεύνηση της Σελήνης και της δομής της, την εκτίμηση της βιωσιμότητας της ανθρώπινης παρουσίας στη Σελήνη και τη δοκιμή τεχνολογιών για μελλοντική εξερεύνηση άλλων πλανητών.
Στις μέρες μας η NASA τρέχει το πρόγραμμα ARTEMIS στο πλαίσιο των γενικότερων στόχων που θέτει για την παρουσία ανθρώπων στη σελήνης, αλλά και για την περαιτέρω εξερεύνηση, μεταξύ άλλων και με επανδρωμένες αποστολές στον πλανήτη ΑΡΗ.
Έπειτα από την επιτυχή, μη επανδρωμένη αποστολή ARTEMIS I, η προετοιμασία για τις αποστολές Artemis II και III συνεχίζεται. Ωστόσο, τεχνικά προβλήματα, όπως ζητήματα με το θερμικό προστατευτικό σύστημα, έχουν οδηγήσει σε καθυστερήσεις. Η Artemis II, η πρώτη επανδρωμένη αποστολή γύρω από τη Σελήνη, έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλιο του 2026, ενώ η Artemis III, που θα περιλαμβάνει προσελήνωση στο νότιο πόλο, αναμένεται το 2027.
Παράλληλα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει προτείνει σημαντικές περικοπές στον προϋπολογισμό της NASA για το 2026, με μείωση κατά 24% και συνολικά $6 δισεκατομμύρια λιγότερα. Αυτό περιλαμβάνει την κατάργηση του Space Launch System (SLS) και του διαστημικού σκάφους Orion μετά την Artemis III, καθώς και τη διακοπή του προγράμματος Lunar Gateway. Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει ανησυχίες για την απώλεια θέσεων εργασίας και την αποδυνάμωση της ηγεσίας των ΗΠΑ στο διάστημα.
Εικόνα: Η κορυφή Malapert, στο Νότιο Πόλο της Σελήνης, αποτελεί υποψήφια επιλογή για την προσελήνωση στο πλαίσιο του προγράμματος ARTEMIS III. πηγή: NASA/Arizona State University
Η Κίνα και η Ρωσία: Αντίπαλοι της NASA στο σεληνιακό πεδίο
Η Κίνα και η Ρωσία έχουν ανακοινώσει συνεργασία για την κατασκευή του Διεθνούς Σεληνιακού Ερευνητικού Σταθμού (ILRS) κοντά στον νότιο πόλο της Σελήνης, με στόχο την έναρξη λειτουργίας του μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2030. Επιπλέον, σχεδιάζουν την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στη Σελήνη έως το 2028. Η Κίνα, με τον διαστημικό σταθμό Tiangong, διατηρεί συνεχή ανθρώπινη παρουσία σε τροχιά, ενώ η Ρωσία έχει περιορίσει τη χρηματοδότηση του διαστημικού της προγράμματος.
Η νέα εποχή: Ιδιωτικές εταιρείες και διεθνείς συνεργασίες
Η NASA συνεργάζεται με ιδιωτικές εταιρείες, όπως η SpaceX, για την ανάπτυξη του Human Landing System (HLS) που θα χρησιμοποιηθεί στις αποστολές Artemis. Η SpaceX, με το διαστημόπλοιο Starship, αναμένεται να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις μελλοντικές αποστολές. Ωστόσο, η αυξανόμενη επιρροή ιδιωτικών εταιρειών στο διαστημικό πρόγραμμα των ΗΠΑ έχει προκαλέσει ανησυχίες για την κατεύθυνση και τον έλεγχο των αποστολών.
Το μέλλον: Ανάγκη για στρατηγική και σταθερότητα
Η επιστροφή στη Σελήνη δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό επίτευγμα, αλλά μια στρατηγική κίνηση με γεωπολιτικές προεκτάσεις. Οι ΗΠΑ, αντιμετωπίζοντας εσωτερικές προκλήσεις και εξωτερικό ανταγωνισμό, καλούνται να διαμορφώσουν μια συνεκτική στρατηγική για την παρουσία τους στο διάστημα. Η συνεργασία με διεθνείς εταίρους και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ιδιωτικού τομέα μπορούν να ενισχύσουν την ηγετική τους θέση, εφόσον συνοδεύονται από σταθερή χρηματοδότηση και σαφή στόχευση.
Με αναφορές από Space, Interesting Engineering, Homepage, Reuters, nasa.gov, wikipedia, spaceflightnow.com, rand corporation, the guardian κ.α.