Αλήθεια, τι ακριβώς ξέρουμε για τον πρόσφατο πόλεμο και τη γενικότερη έχθρα μεταξύ Αρμενίας Αζερμπαϊτζάν; Ας κάνουμε μία σύνοψη:
Η καταγεγραμμένη αρχή
Στο τέλος της δεκαετίας του 1980 έχουμε τη διάλυση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, όπου μεταξύ άλλων κηρύχθηκε η ανεξαρτησία της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Τα σύνορά τους, λίγο – πολύ πανομοιότυπα με σήμερα, με μία μικρή επισήμανση. Η αυτόνομη περιοχή του Ναγκόρνο – Καραμπάχ (ΝΚΑΠ), όπως λεγόταν κατά τη Σοβιετική περίοδο, με πληθυσμό που απαρτίζεται από Αρμένιους κατά πλειοψηφία, ζητάει συνεχώς την ένωσή της με την Αρμενία ενώ στις 20 Φεβρουαρίου του 1988 του κοινοβούλιο του ΝΚΑΠ ψηφίζει τη σχετική ένωση, η οποία δεν αναγνωρίστηκε από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν.
1ος πόλεμος Ναγκόρνο Καραμπάχ
Ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του ‘80 και διήρκησε ως το Μάιο του 1994 ανάμεσα στους Αρμένιους που ζούν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, με τη στήριξη της Αρμενίας, και στο Αζερμπαϊτζάν.
Οι συνεχείς συρράξεις είχαν ως αποτέλεσμα τη μεταφορά ή και εκδίωξη πληθυσμών: 300000 – 500000 Αρμενίων και 724000 Αζέρων. Στο τέλος του πολέμου, το 1994, οι Αρμένιοι είχαν πλήρη έλεγχο των γύρω περιοχών, συμπεριλαμβανομένης και της όμορης οροσειράς Λάχιν που επιτρέπει τη γεωγραφική σύνδεση μεταξύ Αρμενίας και πρώην ΝΚΑΠ. Η περιοχή του Ναγκόρνο καραμπάχ το 1991 αυτοανακυρήχθηκε ανεξάρτητη, από τους 150.000 περίπου χιλιάδες κατοίκους της με ελαφρώς ευρύτερα σύνορα από εκείνα της πρώην ΝΚΑΠ. Η γνωστή και ως δημοκρατία του Αρτσάκ όμως δεν αναγνωρίστηκε διεθνώς.
2ος πόλεμος Ναγκόρνο Καραμπάχ
Εν έτει 2020 λοιπόν, ο πόλεμος ξανάρχισε, αυτή τη φορά με νικητές τους Αζέρους, οι οποίοι ήταν και περισσότεροι αριθμητικά αλλά είχαν και τη στήριξη της Τουρκίας η οποία, όπως ισχυρίζονται πολλοί αναλυτές εξόπλιζαν πλήρως τους Αζέρους.
Η έναρξη του πολέμου χρονολογείται κάπου στις 27 Σεπτεμβρίου όπου η Αρμενία κήρυξε στρατιωτικό νόμο καθώς το Αζερμπαϊτζάν είχε πραγματοποιήσει στρατιωτική επιχείρηση εντός του Ναγκόρνο – Καραμπάχ. Στην αντιπέρα όχθη, το Αζερμπαϊτζάν ισχυρίστηκε ότι η επιχείρηση που πραγματοποίησε ήταν απάντηση σε Αρμένικο βομβαρδισμό.
Οι στρατιωτικές δυνάμεις των Αζέρων κατάφεραν να ανακαταλάβουν περιοχές στο νότιο και βόρειο μέρος της αυτοανακυρησσόμενης δημοκρατίας του Αρτσάκ. Ως προς τις απώλειες του πολέμου: 2783 οι νεκροί του Αζερμπαϊτζάν ενώ στις αρχές Δεκέμβρη υπήρχαν καταγεγραμμένοι 1245 τραυματίες και 100 αγνοούμενοι (πηγή: bloomberg). Ως προς τους Αρμένιους, οι νεκροί ανήλθαν σε 2718, σύμφωνα με καταγραφή της 10ης Νοεμβρίου. Συνολικά ο πόλεμος διήρκησε 44 ημέρες, ενώ η υπογραφή συμφωνίας ειρήνης πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Ρωσίας και περιλαμβάνει την προσάρτηση των εδαφών γύρω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ πίσω στο Αζερμπαϊτζάν. Επιπλέον, 2000 Ρώσοι στρατιώτες θα βρίσκονται σε πέρασμα της Αρμενίας προς την πρώην ΝΚΑΠ, ως ειρηνευτική δύναμη.
Γεωπολιτικά συμφέροντα
Από γεωπολιτική προσέγγιση, γειτονικές χώρες είναι η Τουρκία, η Ρωσία, η Γεωργία και το Ιράν. Η Τουρκία και η Ρωσία, ανταγωνίζονται στην περιοχή, όπως άλλωστε συμβαίνει και σε Λιβύη, Συρία. Σύμφωνα με την Αρμένικη κυβέρνηση οι Τούρκοι έστειλαν Σύριους στρατιώτες και Τουρκικά αεροσκάφη να πολεμήσουν στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν κάτι που αν και δεν επιβεβαιώνεται επίσημα, σκιαγραφεί μία σχετική προτίμηση των Τούρκων προς τους Αζέρους έναντι των Αρμενίων. Από την άλλη οι Ρώσοι, ως ομόθρησκοι χριστιανοί ορθόδοξοι, πέραν των όποιων θρησκευκτικών και πολιτιστικών δεσμών με τους Αρμένιους, έχουν διάφορες συμφωνίες ειρήνης στην περιοχή. Στα γεωπολιτικά συμφέροντα, μη ξεχνάμε και το Αζέρικο αέριο, το οποίο μέσω Τουρκίας τροφοδοτεί την Ευρώπη “ανταγωνίζοντας” κατά τον τρόπο αυτόν το Ρωσικό αέριο. Οι Ρώσοι από την άλλη, σύμφωνα με πρόσφατες ειδησεογραφικές πηγές του bloomberg, μποϋκοτάρουν τις αζέρικες, ντομάτες ένα από τα πλέον εξαγώγιμα προϊόντα του Αζερμπαϊτζάν.
Με πληροφορίες από διάφορα blogs, περιγραφικά κείμενα και άλλες πηγές δεδομένων